Haber tarihi:
Son güncelleme tarihi: 22.01.2024
Koronavirüs 2019 (COVID-19) salgını kişileri sıkıntıya sokabilmekte ve insanların çoğunda stres yaratabilmektedir. Pandemi gibi olağanüstü durumlar kapsamında yer alan değişimler yetişkinler, ergenler ve çocuklarda güçlü duygusal tepkilere neden olabilmektedir. İçinde bulunduğunuz durumla işlevsel ve etkili bir şekilde başa çıkabilmek sizi, sevdiğiniz kişileri ve toplumumuzu güçlendirecektir.Salgın hastalık sırasında yaşanılabilecek sıkıntılar/sorunlar şunlar olabilir;Hem kendi hem sevdiğiniz kişilerin sağlığı konusunda korku ve kaygı duymaSalgınla birlikte oluşan belirsizlik durumunda kişilerin işleri ve maddi koşulları hakkında endişelerinin ve streslerinin artmasıUyku ve yeme örüntülerinde değişiklikler olmasıBir işe odaklanmada, bir işi sürdürmede zorlanma ve uykuya dalmada güçlük.Var olan kronik hastalıkların kötüleşmesiPsikolojik sağlığın kötüleşmesiAlkol, sigara ve diğer maddelerin kullanım sıklığının artmasıİçinde bulunduğumuz duruma bazı kişiler daha fazla duygusal tepkiler verebilirler. Bu kişiler;Covid-19’dan daha ciddi etkilenebilecek olan yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarÇocuklar ve ergenlerCovid-19 savaşçıları olan sağlık çalışanlarıPsikolojik sağlık sorunları yaşayanlarİnsanlar sıkıntı veren durumlarla farklı şekillerde başa çıkmaktadırlar. Sizin bu salgına nasıl tepki vereceğiniz, geçmiş deneyimleriniz ile ilişkilidir. İçinde bulunduğumuz durumu öncelikle kabul edin. İçinde bulunduğunuz durumdan kaçınmaya çalışmak ya da bu durum üzerinde çok fazla zihin yormak psikolojik iyilik halinizi olumsuz etkileyebilir. Aşağıda belirtilenler belirsiz bir süre daha devam edecek olan fiziksel mesafe sırasında psikolojik iyilik halinizi korumada size yardımcı olabilir:
1-Diğer kişilerle iletişim halinde olun.Olumlu sosyal ilişkiler bizim psikolojik sağlığımız için oldukça önemlidir ve krizle etkin bir şekilde başa çıkmamıza yardımcı olacaktır. İçinde bulunduğumuz dönemde yaşadığınız deneyimleri diğer kişilerle paylaşın ve diğer kişilerle etkileşim halinde olmayı devam ettirin. Bunu bir arkadaşınıza telefon etmek, aile üyelerinizi kontrol etmek için video-konferans teknolojisini kullanmak, yaşadığınız kişilerle kaliteli zaman geçirmek yoluyla yapabilirsiniz. Diğer bir deyişle fiziksel izolasyonun, sosyal yakınlığın korunmasına engel olmasına izin vermeyin. Özellikle yaşlıların fiziksel izolasyonla birlikte, sosyal izolasyona maruz kalmaları durumunda psikolojik ve bedensel iyilik hallerinin olumsuz etkilenebileceğini unutmayın.
2-Sizi zorlayacak durumlardan kaçının.İçinde bulunduğumuz dönemi kolay geçirmenize katkı sağlayacak, size ilgi çekici gelen aktiviteleri bulmaya ve bunları yapmaya çalışın. Bu dönemde sizi zora sokacak faaliyetlerden kaçının. İzolasyon günlerinizde “zamanınızı boşa harcamayın, en verimli şekilde kullanın” önerilerinin kendi yaşamınızda ne kadar uygulanabilir olduğunu gerçekçi bir şekilde değerlendirin.Evde iken kendinizi, evin diğer üyelerinden izole ettiğiniz bir alan veya zaman dilimi yaratmaya çalışın. Biriyle 7/24 bir arada yaşamak, kişiler arası ilişkilerinizi geliştirmek için fırsat yaratsa da, izole olduğunuz kişilerle çatışmaların yaşanmasına da yol açabilir. İzole olduğunuz kişi veya kişilerle olası tartışmaları azaltmak için şunlara dikkat edebilirsiniz;Ev içinde işlerin eşit ve adil bir şekilde paylaşılmasını sağlamak için herkesin ne tür bir katkı sağlayacağı konusunda kendi görüşlerini paylaştıktan sonra evde iş bölümünü sağlamaya çalışın.Evin diğer üyeleri ile birlikte yapmaktan hoşlandığınız, zevk aldığınız aktiviteler bulun.Birlikte yaşadığınız kişilerle olumsuz duygularınız (öfke, engellenmişlik ve hayal kırıklığı vb.) yerine, olumlu duygularınızı paylaşın.Herhangi bir tartışma sırasında karşınızdakine olan saygınızı koruyun. Olduğunuz yerden ayrılın ve sakinleşmek için kendinize zaman tanıyın. Tartışmaya sonra tekrar dönün ve herhangi bir incinmeye neden olduysanız, o durumu onarmaya çalışın. Karşınızdaki kişi ile uzlaşmanın yollarını arayın.
3-Gününüzü yapılandırın ve günlük yaşam rutinlerinizi korumaya çalışın.İzolasyon döneminde, daha önceki yaşamınızdakine benzer şekilde yemek ve uyku düzeninizi sürdürmeye çalışın. Bu dönemde yeterli şekilde beslenmeye ve uyumaya özen gösterin. Bu süreçte günlük yaşamınızı bir amaç ve normallik duygusunu devam ettirecek şekilde yeniden düzenleyin. Örneğin sabah kalktığınızda işe gider gibi giyinmek zorunda değilsiniz ama pijamalarınızı çıkarın. Eğer ofis işlerinizi evden yürütmek zorundaysanız, evde olmak başka işler (örneğin ev işleri) veya kişiler tarafından dikkatinizin dağılması anlamına gelebilir. İşlerinizi yaparken dikkatinizi dağıtacak uyaranları mümkün olduğunca sınırlandırmaya çalışın. Çalışma ve boş zaman saatleri ayarlayın. Ofis ve ev işlerinizi gün içinde gelişi güzel tamamlamak yerine, bir düzen içinde yapmaya çalışın.
4-Fiziksel izolasyon için olumlu bir bakış açısı geliştirin.Kendinize fiziksel izolasyonun geçici olduğunu hatırlatın. Fiziksel izolasyonun size ve topluma virüsün yayılmasını engelleyerek faydaları olduğunu düşünün.Pandemi Döneminde Çocukların ve Ergenlerin Psikolojik İyilik Halini Korumak için Ebeveynlerin Yapabilecekleri:Çocuklar ve ergenler çoğunlukla çevrelerindeki yetişkinlerden gördükleri şekilde tepki verirler. Ebeveynler/bakım verenler salgın süreci ile sakin ve güvenli bir şekilde başa çıktıklarında, çocuklarına en iyi desteği sağlamış olacaklardır. Çocuklarınızdaki davranış değişikliklerini gözlemleyin; bütün çocuklar ve ergenler stresli durumlara aynı şekilde tepki vermezler. Yine de bazı davranış değişikliklerine karşı uyanık olun ve çocuğunuzda aşağıdaki davranışları gördüğünüzde onlara destek olmaya çalışın.Küçük çocuklarda olur olmaz ağlamaOkul öncesi dönemdeki çocuklarda daha önce yapmadıkları davranışları yapmaya başlama (tuvalet kazaları, gece işemeleri vb.)Daha büyük çocuklarda, gün içinde endişeli, üzüntülü veya öfkeli olma haliÇocuk ve ergenlerde açıklanamayan bedensel yakınmalarÇocuk ve ergenlerde dikkati odaklama ve sürdürme sorunlarıErgenlerde, sağlıklı olmayan yeme ve uyku davranışlarıErgenlerde kızgınlık ve dışa vurum davranışları. Yaşanan yoğun duygular nedeniyle kardeş ve ebeveynlerle tartışmaların artmasıErgenlerde alkol, sigara ve diğer maddelerin kullanımıÇocuğunuza bu süreçte nasıl destek olabilirsiniz?Çocuğunuzla salgın salgını hakkında konuşun. Onun bu konudaki duygu ve düşüncelerini paylaşmasını sağlayın. Soru sormasını teşvik edin.Salgın hastalık ile ilgili bilgileri çocuk veya ergenin anlayacağı şekilde paylaşın.Çocuklarınızın salgın haberlerine maruz kalmasını sınırlayın. Çocuklar duyduklarını yanlış yorumlayabilmekte ve olanları anlamadıklarından korkabilmektedirler.Çocuk ve ergenlerin değişikliklerle daha kolay başa çıkabilmesi ve kendilerinden nelerin beklendiğini daha kolay anlayabilmeleri için onların günlük yaşamını bir düzene koyun. Okullar kapalı olduğundan öğrenme ve eğlence aktivitelerini düzenleyin.Çocuğunuzun arkadaşları ve aile büyükleriyle (anneanne, dede vb.) teknolojiyi kullanarak (facetime, zoom veya Skype gibi) sosyal iletişimde kalmalarına destek olun.Ebeveynler olarak sizler çocuklarınıza sağlıklı yaşam davranışlarınızı (düzenli uyku, yeterli ve dengeli beslenme, spor yapma vb.) sürdürerek örnek olun.
KAYNAKÇA:1- Maintaining your mental health during social isolation (n.d) Coronavirüs information for australians. Retrived from http: // psychology.org.au2- What can you do to help children cope with a disaster? (n.d) Centers for disease control and prevention. Retrived from http: // www.cdc.govDr. Öğr. Üyesi Şebnem AkanFen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü
