Farmakoloji AD

Farmakoloji; ilaçların tasarlanması ve üretiminden, hastanın kullanımına kadar olan tüm aşamalarda araştırma ve geliştirme yapan bir bilim dalıdır. Bilimsel bir disiplin olarak farmakoloji, yeni ilaçların tasarımı ve keşfi, moleküler ve hücresel mekanizmaların anlaşılması ve aydınlatılması ile ilgilenir. Bir ilacın organizmaya alınışından itibaren biyolojik yapılardan geçişi, dağılımı, dönüşümü ve atılımı süreçlerini inceler ve matematiksel modellerle tahminlerde bulunur. Bununla beraber, ilacın hedeflenen yerde endojen bazı maddeleri taklit etmelerinden ötürü ‘’reseptör’’ adı verilen yapılarla olan yapı-etki ilişkisini, biyolojik kompartımanlardaki bilgi iletim mekanizmalarını ve yolaklarını, ilaçların birbiriyle ve besinlerle etkileşmelerini, ilaçtan yararlanmada bireyler arasındaki varyasyonu, ilaçların yan ve toksik tesirlerini, kısaca ilacın veya vücuttaki endojen bir molekülün biyolojik sistemler ve moleküler hedefler üzerindeki etkilerini ve biyolojik sistemlerin de aynı şekilde ilaçlar üzerindeki etkilerini inceler. Burada hedeflenen, kontrollü deneylerle elde edilmiş bu yeni bilgileri; tanı, profilaksi veya uygun patofizyolojik duruma terapötik bir çözüm üreterek tedavi amacıyla kullanmaktır. Farmakoloji, bilimsel araştırmaları preklinik ilaç geliştirme safhasından başlayarak, klinik çalışmalara taşıması, sonrasında da tedavi amaçlı hizmetleri takip etmesi bakımından temel bilimler ve klinik disiplinler arasında bir köprü konumundadır. Özetle farmakoloji; bir ‘’ilaç bilimi’’dir.

Antik çağlarda botanik ile iç içe yolculuğunda farmakoloji, Mısır’da Ebers papirüsleri, Hindistan’da Ayurveda adını almışken, ‘’De materia Medica’’ ise günümüzdeki ilaç bilgi kaynakları olan farmakopenin ilk karşılığı olmuştur. Ortaçağda ilaçta ‘’doz’’ kavramı ilk kez ortaya atılmış, modern farmakoloji ise 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Rasyonel terapötik kavramlar ile kontrollü klinik çalışmaların geçmişi ise günümüzden ancak 60 yıl kadar önceye dayanır. Osmanlı’da Eczacı, Tıbbiye ve Baytar mekteplerinde ilaç eğitimleri verilmiş ve Cumhuriyet’in kurulması ve Üniversite reformları ile yüksekokullarda farmakoloji dersleri başlamıştır. Türk Farmakoloji Derneği ise 1966 yılında kurulmuştur.

Geçmişten bugüne ilaçlar, milyonlarca insan ve canlıyı etkileyen, birçok yaşamın önemli bir parçasıdır. İlaçları inceleyen ve tasarlayan farmakoloji bu nedenle eczacılık fakültesi eğitimindeki en temel unsurlardan biridir. Farmakoloji eğitimindeki amacımız, eczacılık fakültesi öğrencilerin her birine, farmakoloji ve ilaç kavramını, farmakokinetik, farmakodinamik, ilaç etkileşimleri ve özellikle genel ilaç etkileri ve toksisiteleri hakkında temel bir teorik bilgi sağlamaktır. Ancak her gün yeni bir hastalık ortaya çıkmakta ve daha eski ilaçların yerine yenileri gelmektedir. Bu nedenle öğrencilerin gelecekte yeni çözümler bulabilmeleri ve bu çözümlerde biyomedikal bilimler, kimya, fizyoloji, patoloji, moleküler ve hücre biyolojisi ve immünoloji gibi diğer disiplinlerle birlikte çalışabilmeleri için farmakoloji disiplininin doğasını kavramaları çok daha önemlidir.

Araştırma Alanları: Bölümün araştırma alanları: in vivo elektrofizyoloji ve farmakolojik manipülasyonlar, epilepsi ve Parkinson hastalığı hayvan modelleri, davranışsal çalışmalar, yeni tedavi hedeflerin ve ilaçların belirlenmesi